Fundator odgrywa kluczową rolę, bo z jego woli zostaje ustanowiona nowa fundacja. To on przekazuje majątek na realizację celów fundacji, które sam wskazuje.

Doniosła rola fundatora wynika z samej istoty fundacji. Co prawda jej definicji nie odnajdziemy w przepisach ustawy, ale w oparciu o dorobek doktryny, definicję można sformułować poprzez wskazanie cech, bez których fundacja nie istnieje. Można zatem przyjąć, że: Fundacja stanowi pewną wydzieloną w akcie fundacyjnym przez fundatora część majątku, która ma służyć określonym celom użytecznym społecznie lub gospodarczo.

Fundatorem może stać się osoba fizyczna, kilka osób fizycznych, a także osoba prawna, lub kilka osób prawnych. Przepisy nie wykluczają również „wymieszania” tych podmiotów i ustanowienia fundacji wspólnie przez osoby fizyczne i prawne.

Fundator w „życiu” fundacji

Należy pamiętać, że po ustanowieniu fundacji, rola fundatora co do zasady ulega radykalnemu ograniczeniu. Fundacja nabywa bowiem osobowość prawną, przez co następuje swego rodzaju oddzielenie jej od fundatora. Fundacja jako osoba prawna działa na podstawie przepisów ustawy, która zobowiązuje wyłącznie do powołania zarządu. Dokładny ustrój wewnętrzny fundacji musimy ustalić samodzielnie w statucie. Najczęstszym modelem ustroju wewnętrznego jest ten zakładający powołanie Rady Fundacji, która następnie powołuje zarząd. Nie ma jednak obowiązku, aby w ten sposób to kształtować. Wszystko zależy od naszych indywidualnych preferencji.

Oczywiście rola fundatora w dalszym „życiu” fundacji wcale nie musi zostać zupełnie wyłączona. Jeśli zatem fundator chce nadal wpływać na funkcjonowanie fundacji (co dzieje się stosunkowo często), musi przewidzieć taki wariant wcześniej i umieścić go w statucie. W przeciwnym razie, nie będąc członkiem zarządu, nie będzie mógł bezpośrednio wpływać na bieżące prace fundacji.

Umieszczając odpowiednie postanowienia w statucie powinniśmy określić, czy rola fundatora ograniczy się jedynie do powoływania i odwoływania poszczególnych organów fundacji, czy też zechce osobiście angażować się w jej prace. Często fundator zastrzega sobie uprawnienie do osobistego zasiadania w organach fundacji.

Rada Fundatorów

W przypadku kilku fundatorów, często powołuje się organ o nazwie Rada Fundatorów (nazwę tego organu można formułować dowolnie). Nie przewidują go przepisy ustawy, zatem nie istnieje obowiązek jego powoływania, ale taki krok nosi walory praktyczne. Szczególnie w sytuacji, gdy statut przewiduje możliwość wpływania fundatorów na działalność fundacji. Wówczas w statucie należy określić w jaki sposób Rada Fundatorów podejmuje uchwały.